به نقل از «ایران اکونومیست»

یک میراث ناملموس در معرض نابودی

تاریخ انتشار: ۳ آذر ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۴۶۸۰۳۳

«برف‌اندیل» یا برف‌چال، مهارتی برای ذخیره آب در سرزمین کم‌آب ایران بوده که در مناطق کوهستانی و بیشتر بین عشایر رواج داشته است؛ مهارتی که به شدت تحت‌تأثیر تغییرات جوی و اقلیمی کره زمین قرار گرفته و با وجود آن‌که یک سال از زمان ثبت آن در فهرست آثار ملی نمی‌گذرد، اما احتمال انقراض آن می‌رود.

به گزارش ایران اکونومیست، «برف‌اندیل» دانشی و مهارتی برای ذخیره آب در زمستان است که بیشتر بین عشایر و دامداران رایج بوده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

در استان خراسان شمالی تعداد زیادی از عشایر «کُرمانج» زندگی می‌کنند که به روال گذشته دامداری و دامپروری می‌کنند، آن‌ها تا پنج دهه گذشته از این دانش برای ذخیره آب استفاده می‌کردند که البته هنوز، موارد معدودی از برف‌اندیل‌ها در این استان به چشم می‌خورد.

با توجه به این‌که در استان‌های دیگر نمونه‌های مشابهی از برف‌اندیل مشاهده شده است، این دانش به عنوان میراث ناملموس به پیشنهاد استان خراسان شمالی در بهمن ماه ۱۴۰۰ به شماره ۲۵۹۷ ثبت شده است.

برف‌اندیل چیست و چه سرنوشتی پیدا کرد؟

برف در ارتفاع‌های ۲۴۰۰ متر از سطح دریا، ماندگار خیلی خوبی دارد. بنابراین عشایر ساکن در مناطق کوهستانی گودال‌هایی را که در کوهپایه‌ها وجود دارد و در فصل بهار و تابستان آفتاب به آن‌ها نمی‌تابد، پس از آخرین بارش برف با گَوَن‌ (نوعی گیاه) می‌پوشانند. به این چاله‌ها «برف‌اندیل» به معنای انبار برف گفته می‌شود. با تابش نور خورشید و افزایش دما از نیمه‌های بهار، برفِ جمع‌شده در برف‌اندیل‌ها به تدریج ذوب و از بخش زیرین آن، آب‌باریکه‌ای جاری می‌شود و دامداران با ایجاد چاله‌هایی در مسیر آب که عشایر کرمانج به آن «دالو» می‌گویند، از آب حاصل از ذوب برف برای شرب دام و نیز تامین آب مورد نیاز خانواده استفاده می‌کنند.

در واقع «برف‌اندیل» از یک انبار بزرگ برف در شیاری رو به شمال درست می‌شود که روی آن را بوته‌های گون می‌چینند و یا با لایه‌ای از خاک به ضخامت ۲۰ سانتی‌متر می‌پوشانند. طول چاله‌ها بیش از ۱۰ متر است و گاهی به ۲۰ متر می‌رسد و عرض آن‌ها بین ۶ تا ۱۰ متر است.

«کوه علی کل» در دهستان هزار مسجد، «منطقه شاوست» در میان‌ کوه درگز، قدمگاه کوه‌های نورانی، برفندیل‌های «گلول» در شمال شیروان و برخی از روستاهای قوچان، از جمله مناطقی در خراسان شمالی هستند که برف‌اندیل یا برف‌چال در آن‌ها هنوز مشاهده می‌شود. البرز مرکزی هم از دیگر مناطقی است که برف‌اندیل‌هایی در آن وجود دارد.

علی حسین‌پناه ـ تدوین‌گر پرونده ثبتی «برف‌اندیل» و کارشناس جامعه‌شناسی ـ که این توضیحات را  درباره این میراث ناملموس به ایران اکونومیست ارائه کرد، درباره وضعیت امروز برف‌اندیل‌های استان خراسان شمالی گفت: متأسفانه تغییرات اقلیم و آب‌وهوا تأثیرات خیلی بدی روی آن گذاشته است.

او اضافه کرد: اصولا برف‌اندیل‌ها در ارتفاعات و قله‌های بلند و برف‌گیر به چشم می‌خورند، چون در ارتفاعات هم برف زیادی می‌بارد و هم شرایط جوی حاکم بر محل، خصوصا سرما باعث ماندگاری زیاد برف در چاله‌ها می‌شود. تا چند دهه گذشته برف‌اندیل‌های خراسان شمالی در ارتفاعات بیش از ۲۴۰۰ متر از سطح دریا مشاهده می‌شدند، اما در دو دهه اخیر صرفاً در ارتفاعات بیش از ۲۶۰۰ متر دیده می‌شوند و نسبت به گذشته ذخیره برف بسیار کمتری دارند.

این پژوهشگر همچنین اظهار کرد: نحوه نگهداری برف‌اندیل‌ها از گذشته تا امروز تغییر کرده است؛ یکسری از سازمان‌ها گفتند از گون‌ها برای پوشاندن چاله‌های برفی استفاده نکنند؛ چرا که باعث می‌شود پوشش گیاهی منطقه از بین رود. درحالی‌که گون‌های کنده شده برای پوشاندن چاله‌های برفی (برف‌اندیل) هفت تا هشت سال قابل استفاده هستند.

 

منبع: خبرگزاری ایسنا برچسب ها: برف اندیل ، میراث ناملموس ، خراسان شمالی ، گرمای زمین

منبع: ایران اکونومیست

کلیدواژه: میراث ناملموس خراسان شمالی گرمای زمین میراث ناملموس خراسان شمالی چاله ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iraneconomist.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران اکونومیست» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۴۶۸۰۳۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

آغاز کوچ بهاره عشایر خراسان شمالی به مناطق ییلاقی

به گزارش گزارش خبرگزاری صداوسیما خراسان شمالی؛ رضا روشن ضمیرگفت: سه هزار و ۶۰۰ خانوار عشایری استان کوچرو هستند که ۲ هزار خانوار از این دامداران، زمستان را در استان گلستان گذرانده و اکنون در حال جابه جایی به مناطق ییلاقی خراسان شمالی هستند، هزار و ۶۰۰ خانوار عشایری استان هم در داخل استان کوچروی دارند.
وی با بیان اینکه عشایر استان مکلف هستند مناطق قشلاقی استان گلستان را تا نیمه اردیبهشت ماه ترک کنند، افزود: برخی عشایر به صورت سنتی کوچ می‌کنند که این جابه جایی یک ماه تا بیش از ۴۰ روز طول می‌کشد و برخی هم به صورت مکانیزه کوچ می‌کنند که زمان کمتری در راه هستند.
روشن ضمیرگفت: برخی عشایر استان نیمه کوچرو و در جوار مناطق روستایی مستقر هستند و تابستان به مناطق ییلاقی اطراف کوچ می‌کنند که شمار این دامداران ۲ هزار و ۵۰۰ خانوار است.
وی با بیان اینکه در این زمینه تمهیدات لازم با نیروی انتظامی و پلیس راه انجام شده است، گفت: ناوگان مورد نیاز برای آبرسانی سیار به عشایر در مسیر کوچ انجام و آب مورد نیاز عشایر و دام‌ها تامین می‌شود.
مدیرکل امور عشایر خراسان شمالی با اشاره به اینکه دام عشایر، پیش از کوچ علیه بیماری‌های مختلف مایه کوبی می‌شوند افزود: همچنین آرد مورد نیاز عشایر پیش از کوچ تامین شده و علاوه بر آن در مناطق ییلاقی هم آرد مورد نیاز توزیع می‌شود.
عشایر خراسان شمالی ۶۰۰ هزار واحد دامی در اختیار دارند و ۹۰ درصد درآمد آنان وابسته به دام است و مابقی از از محل تولید صنایع دستی، جمع آوری گیاهان دارویی و زراعت و باغداری تامین می‌شود.